Anh chị có bao giờ tự hỏi tại sao một số người dường như “cho đi” mọi thứ – thời gian, kiến thức, sự giúp đỡ – mà vẫn vươn tới đỉnh cao sự nghiệp, trong khi những kẻ “lấy” hết thảy lại thường thất bại thảm hại? Đó chính là câu hỏi then chốt mà Adam Grant – nhà tâm lý học tổ chức hàng đầu Wharton, tác giả bán chạy của New York Times – đặt ra trong cuốn sách “Cho & Nhận: Tại Sao Giúp Người Khác Lại Đưa Ta Đến Thành Công?” (Give and Take: A Revolutionary Approach to Success, xuất bản năm 2013). Không phải cuốn sách lý thuyết suông, Grant dùng dữ liệu từ hàng nghìn nghiên cứu, câu chuyện thực tế từ doanh nhân, bác sĩ phẫu thuật đến nhân viên bán hàng, để lật ngược niềm tin phổ biến: Thành công không phải lúc nào cũng thuộc về “kẻ săn mồi” ích kỷ. Thay vào đó, những “người cho đi” (givers) mới là những người thành công bền vững nhất – nếu họ biết cách tránh bị lợi dụng. Với lối viết dí dóm, hài hước xen lẫn khoa học, sách như một “liều thuốc” khích lệ, giúp anh chị – dù là nhân viên mới hay lãnh đạo cấp cao – xây dựng mạng lưới quan hệ mạnh mẽ mà không kiệt sức.
Cuốn sách được chia thành ba phần chính, như một hành trình từ nhận diện bản thân đến thay đổi tổ chức. Grant lập luận rằng mọi tương tác xã hội đều là “trao đổi”: Chúng ta cho, nhận hoặc cân bằng. Thông điệp cốt lõi? Trong thế giới cạnh tranh khốc liệt, givers thường xếp chót (bị lợi dụng) hoặc đỉnh cao (xây dựng lòng tin), takers leo thang nhanh nhưng sụp đổ vì cô lập, còn matchers duy trì ổn định nhưng hiếm khi bứt phá. Thành công thực sự đến từ việc “cho đi thông minh” – giúp đỡ mà không hy sinh bản thân, tạo ra vòng lặp tích cực nơi mọi người muốn hỗ trợ lại anh chị. Sách không chỉ phân tích mà còn đưa ra công cụ thực tiễn: Từ bài kiểm tra tự đánh giá loại hình của anh chị đến chiến lược áp dụng ngay, giúp biến “cho đi” thành siêu năng lực.
Grant mở đầu bằng việc phân loại con người – một công cụ đơn giản nhưng mạnh mẽ để anh chị tự soi chiếu. “Givers (Người Cho Đi)” là những người giúp đỡ vô điều kiện, ưu tiên lợi ích người khác; ví dụ như bác sĩ phẫu thuật mà Grant kể, người chia sẻ kiến thức để cứu sống bệnh nhân, dẫn đến thành công tập thể, với bài học rằng givers tạo ra “mạng lưới nhân quả” – mọi người nhớ ơn và hỗ trợ lại, giúp họ thăng tiến xa hơn (như các CEO hàng đầu thường là givers). Ngược lại, “Takers (Người Lấy)” luôn muốn nhận nhiều hơn cho, che giấu bằng sự tự tin giả tạo; họ leo thang nhanh (như nhận diện qua email “tôi-centric”), nhưng thất bại dài hạn vì bị ghét bỏ và cô lập, với bài học nhận diện takers bằng “nghiên cứu viên” (người hỏi nhiều hơn trả lời) và bảo vệ givers bằng cách khuyến khích từ chối khéo léo. Còn “Matchers (Người Cân Bằng)” cho đi tương đương nhận lại, duy trì công bằng; họ ổn định nhưng ít sáng tạo vì sợ rủi ro, với bài học rằng matchers có thể “chuyển hóa” thành givers bằng cách học “pronoia” – giả định mọi người tốt đẹp để khuyến khích hợp tác.
Phần hai tập trung vào chiến lược cho givers thành công: “Năm phút ưu đãi” (giúp nhanh gọn để tránh kiệt sức), “chia nhỏ thời gian” (dành block riêng cho giúp đỡ), và “vận động viên” (tìm người phù hợp để hỗ trợ lẫn nhau). Chương nổi bật như “Chim Còng Và Gâu Trúc” minh họa givers thất bại vì thiếu ranh giới, trong khi “Khi Nên Lấy” dạy cách matchers “trả đũa” takers bằng cách cho đi chiến lược. Phần ba mở rộng ra tổ chức: Xây dựng “văn hóa givers” bằng cách sàng lọc nhân viên (ưu tiên givers ở vị trí then chốt), khuyến khích chia sẻ kiến thức (như chương trình mentor), và tránh “kiệt sức givers” qua chính sách công nhận. Ví dụ: Các công ty như Google thành công nhờ givers, không phải takers thống trị.
Grant không dừng ở lý thuyết – ông dùng dữ liệu “nặng ký” để chứng minh: Givers không chỉ hạnh phúc hơn mà còn kiếm tiền nhiều hơn 20% so với takers. Một bài học bất ngờ: Trong bán hàng, givers bán gấp đôi takers vì khách hàng tin tưởng họ. Hay “nghịch lý thành công”: Givers thất bại đầu sự nghiệp (bị lợi dụng) nhưng bùng nổ muộn nhờ mạng lưới. Bí quyết? “Cho đi công khai” để truyền cảm hứng, và “takers ngụy trang” thường là những người khen ngợi quá mức. Tất cả đều dễ áp dụng: Hãy thử “five-minute favor” hôm nay – dành 5 phút giúp ai đó, và xem mạng lưới của anh chị mở rộng thế nào.
Tại sao “Cho & Nhận” lại đáng đọc đến vậy? Trong kỷ nguyên “hustle culture” nơi ích kỷ được ca ngợi, Grant là “liều thuốc giải độc” – chứng minh rằng lòng tốt không phải điểm yếu, mà là chìa khóa thành công. Sách không chỉ thay đổi cách anh chị nhìn mối quan hệ (từ cạnh tranh sang hợp tác) mà còn cung cấp công cụ thực tiễn để xây dựng sự nghiệp bền vững, từ đàm phán lương đến lãnh đạo đội ngũ. Nếu anh chị từng cảm thấy kiệt sức vì giúp đỡ quá nhiều hoặc nghi ngờ lòng tốt, đây là cuốn sách sẽ khơi dậy niềm tin: “Cho đi” không làm anh chị nghèo đi, mà nhân lên gấp bội. Như Grant kết luận: “Thành công không phải trò chơi tổng bằng không – khi anh chị cho đi, mọi người cùng thắng.” Đọc ngay để trở thành giver thông minh, và xem cuộc đời anh chị “cho & nhận” trở nên phong phú hơn bao giờ hết!
Cảm ơn ACE đã theo dõi. Nếu thấy hữu ích, hãy lan tỏa đến đồng nghiệp và bạn bè để cùng nhau nâng tầm tư duy & phát triển bản thân cùng Shasu nhé. Giá trị chỉ lớn khi được trao đi ạ
Ngoài mảng dịch vụ tuyển dụng headhunter tại thị trường Việt Nam, Shasu thêm mảng tuyển dụng di trú, nhờ ACE lan tỏa đến ai cần biết các con đường định cư: https://news.shasu-group.com/2024/05/24/cac-con-duong-de-co-quoc-tich-my-canada-uc-chau-au-tro-thanh-cong-dan-toan-cau/
Contact us: zalo.me/3375386215881414131
