Hãy tưởng tượng một thế giới nơi ranh giới giữa “cũ” và “mới” tan biến, nơi một cụ ông 80 tuổi video call với cháu nội để cùng giải quyết vấn đề toàn cầu, và nơi thế hệ trẻ không chỉ “sử dụng” công nghệ mà còn định hình lại cách chúng ta làm việc, học tập và sống. Đó chính là tầm nhìn đầy khích lệ trong cuốn sách Thế Hệ Z: Sáu Lực Lượng Định Hình Tương Lai Kinh Doanh (xuất bản năm 2014), tác phẩm của Tom Koulopoulos – nhà sáng lập Delphi Group, chuyên gia về công nghệ và đổi mới – và Dan Keldsen – chiến lược gia kinh doanh tại NFP Health. Cuốn sách không phải là một bản báo cáo khô khan về “Gen Z” (những người sinh từ 1997-2012), mà là lời kêu gọi hành động: Gen Z không phải là một nhóm tuổi, mà là một mindset – sự kết hợp giữa sự đồng cảm, đa dạng và khả năng thích ứng siêu việt, có thể thống nhất mọi thế hệ để giải quyết những thách thức lớn nhất của nhân loại như bất bình đẳng kinh tế, biến đổi khí hậu và sự lỗi thời của hệ thống cũ.
Cốt lõi của cuốn sách nằm ở việc chúng ta đang bước vào kỷ nguyên hậu thế hệ (post-generational), nơi công nghệ xóa nhòa khoảng cách tuổi tác. Gen Z – thế hệ đa dạng nhất lịch sử, lớn lên với smartphone và mạng xã hội – đại diện cho sự chuyển dịch từ sự giàu có cá nhân (affluence) sang ảnh hưởng tập thể (influence). Họ không chờ đợi sự thay đổi; họ tạo ra nó qua sự sáng tạo phá vỡ (disruptive invention), học tập mở (open-source learning) và văn hóa “hack cuộc sống” (lifehacking). Cuốn sách nhấn mạnh: Nếu không ôm lấy mindset này, doanh nghiệp và xã hội sẽ bị bỏ lại phía sau trong một thế giới nơi sáng tạo hàng loạt (mass innovation) thay thế bằng sáng chế độc quyền, và giáo dục truyền thống nhường chỗ cho “lớp học toàn cầu” linh hoạt.
Chủ đề chính xoay quanh sáu lực lượng định hình tương lai kinh doanh, được tác giả mô tả như những “cú hích” không thể đảo ngược, thúc đẩy sự thịnh vượng và tiến bộ chưa từng thấy. Đầu tiên là siêu kết nối (hyperconnectivity), chuyển từ “tôi” cá nhân sang “chúng ta” tập thể, biến thế giới thành một mạng lưới hợp tác tức thì, nơi mọi người – bất kể tuổi tác – chia sẻ kiến thức qua nền tảng mở, và doanh nghiệp phải xây dựng văn hóa minh bạch, nơi lãnh đạo không phải là “sếp” mà là người kết nối. Thứ hai là bắn tên lửa (slingshotting), tận dụng công nghệ cũ để đẩy nhanh sáng tạo mới, giúp thế hệ lớn tuổi bắt kịp nhanh chóng, và xóa bỏ sự khác biệt giữa “người bản địa kỹ thuật số” và “người nhập cư” khi công nghệ trở nên đơn giản và phổ cập toàn cầu. Thứ ba là chuyển dịch sang sáng tạo hàng loạt (shifting to mass innovation), xóa bỏ rào cản sở hữu trí tuệ để dân chủ hóa phát minh, dự đoán rằng các công ty giữ khư khư bằng sáng chế sẽ thất bại, trong khi mô hình mở (như open-source) sẽ thống trị, từ phần mềm đến y tế. Thứ tư là phá vỡ hệ thống di sản (breaking legacy systems), thách thức các cấu trúc lỗi thời như giáo dục đại học truyền thống và doanh nghiệp phân cấp, với Gen Z ưu tiên sự linh hoạt – làm việc từ xa, giờ giấc tự do – và coi thất bại là bài học, không phải tai họa. Thứ năm là áp dụng học tập thích ứng (adopting adaptive learning), coi “thế giới là lớp học của tôi” qua nền tảng mô-đun, AI hỗ trợ và chia sẻ đồng đẳng, thay vì bằng cấp cố định, đòi hỏi doanh nghiệp đầu tư vào đào tạo liên tục để giữ chân tài năng Gen Z, những người coi công việc là nền tảng cho thương hiệu cá nhân. Cuối cùng là kỹ thuật sống mới (life reengineering), định nghĩa lại sự nghiệp và nghỉ hưu, không còn “nghỉ hưu” ở tuổi 65 mà thay vào đó là hệ sinh thái làm việc đa thế hệ, nơi mọi người “hack” cuộc đời để cân bằng công việc-sống, và tác giả cảnh báo rằng bất bình đẳng giàu nghèo hiện nay giống thời Cách mạng Pháp – Gen Z có thể là “cuộc cách mạng” tiếp theo, nhưng tích cực hơn nếu chúng ta hợp tác.
Những hiểu biết và bài học đáng chú ý trong sách không chỉ phân tích mà còn truyền cảm hứng qua các ví dụ thực tế, từ cách Uber “slingshot” qua quy định cũ đến mô hình học tập của Khan Academy. Lập luận cốt lõi là lạc quan: Gen Z sẽ làm thế giới tốt đẹp hơn bằng cách ưu tiên đồng cảm, đa dạng và mục đích toàn cầu, nhưng chỉ nếu các thế hệ trước “học hỏi” thay vì “dạy dỗ”. Bài học then chốt dành cho lãnh đạo là xây dựng đội ngũ đa thế hệ với sự linh hoạt và minh bạch để thu hút Gen Z – họ không tìm việc, họ tìm “tác động”; đối với doanh nghiệp là chuyển từ tiếp thị dựa trên độ tuổi sang hành vi, và ôm lấy sáng tạo mở để tránh bị “phá hủy” bởi đối thủ trẻ; còn đối với cá nhân là áp dụng lifehacking – giải quyết vấn đề qua hợp tác, không cô lập – để thích ứng với sự thay đổi chóng mặt.
Tại sao cuốn sách đáng đọc? Trong bối cảnh 2025, khi Gen Z đã chiếm lĩnh lực lượng lao động và AI đang làm mờ ranh giới sáng tạo, “Thế Hệ Z” không chỉ dự đoán mà còn trang bị cho anh chị công cụ để dẫn dắt sự thay đổi. Nó hấp dẫn như một cuộc trò chuyện sôi nổi, giàu ví dụ sống động, và sẽ khiến anh chị – dù thuộc thế hệ nào – hào hứng với tương lai nơi tuổi tác chỉ là con số, còn tác động mới là vĩnh cửu. Nếu anh chị đang dẫn dắt đội ngũ, khởi nghiệp hay đơn giản là muốn hiểu thế hệ trẻ, đây là cuốn sách sẽ thay đổi cách anh chị nhìn nhận “tương lai ngay hôm nay”. Đọc đi, và hãy sẵn sàng “hyperconnect” với thế giới mới!
Cảm ơn ACE đã theo dõi. Nếu thấy hữu ích, hãy lan tỏa đến đồng nghiệp và bạn bè để cùng nhau nâng tầm tư duy & phát triển bản thân cùng Shasu nhé. Giá trị chỉ lớn khi được trao đi ạ
Ngoài mảng dịch vụ tuyển dụng headhunter tại thị trường Việt Nam, Shasu thêm mảng tuyển dụng di trú, nhờ ACE lan tỏa đến ai cần biết các con đường định cư: https://news.shasu-group.com/2024/05/24/cac-con-duong-de-co-quoc-tich-my-canada-uc-chau-au-tro-thanh-cong-dan-toan-cau/
Contact us: zalo.me/3375386215881414131
